02-03-2008

Vincent R. Werner en de conformistische Spanjaard

Met 'It is not what it is: The real (S)pain from Europe' heeft Vincent R. Werner, een Nederlander die 17 jaar geleden in Spanje kwam wonen, een boek uitgegeven met allerlei persoonlijke aantekeningen en andekdotes over Spanje. Daarin concludeert hij uit zijn -vooral werk- ervaringen dat de Spaanse samenleving een tijdbom is, die de Europese Unie elk moment zal kunnen doen exploderen.

In dat low-cost boek (voor 3,99€ verkrijgbaar) komt naar voren dat hij zelf in Spanje diverse leidinggevende functies en advieswerk heeft gehad en als zodanig tot de conclusie is gekomen dat het niet zo is dat de Spanjaarden niet willen werken, wat veelal in het buitenland gedacht wordt, maar dat er eerder niet efficiënt genoeg gewerkt wordt. Spanjaarden brengen namelijk juist veel tijd door op kantoor maar werken niet op een productieve manier. Dat heeft gedeeltelijk ook te maken met de gebroken werkdag, die er nog steeds bestaat -overblijfsel van het vroegere, agrarische Spanje en de toenmalige noodzaak van een 'siesta'-, en dat men vaak -door vriendjespolitiek en nepotisme- niet de juiste mensen op de juiste plekken heeft. Verder verzandt de Spanjaard volgens Werner in conformisme. 'Es lo que hay' is dan ook een veel gebezigde uitdrukking om iets te relativeren waarover geklaagd wordt, in het Engels 'It is what it is', de titel van het boek.

Werner besloot dit boek te schrijven toen hij de ABN Amro bank adviseerde met betrekking tot een uitbreiding in Spanje. 'We hebben toen veel plannen gemaakt, maar op het moment dat ze uitgevoerd zouden worden, ging alles heel traag. Beloften werden niet nagekomen. Ik heb toen in een rapport aan de directeuren uitgelegd hoe slecht het één en ander in Spanje te werk ging.' Daaruit komt de beschrijving van de Spanjaarden voort, die ook in het boek naar voren komt, als 'mensen met een ambtenaarsmentaliteit, ineffectief, niet in staat om risico's te nemen en de chip te veranderen om een land te verbeteren dat in termen van corruptie nog steeds een Derde Wereldland is.

Behalve de corruptie, die Werner tot in alle lagen van de Spaanse maatschappij ziet doorgedrongen en volgens hem iets 'intrinsieks' is in het karakter van de Spanjaard, komt aan bod dat slechts 7% van de bevolking Engels spreekt (of durft te spreken) terwijl 10% van het bruto binnenlands product afkomstig is uit het internationale toerisme. 50% heeft daarbij volgens de auteur het voortgezet onderwijs niet afgemaakt, 78% is niet gelukkig in hun baan en jaarlijks verliezen bedrijven 25,5 miljard door werkverzuim. Combineer dit met de finaciële situatie in Spanje (in 2009 werden zeven banken door de EU van een faillissement gered, waarmee 100 miljard euro gemoeid was) het is duidelijk dat er iets structureel mis is.

De vraag is echter wat precies de oorzaak is. Komt het omdat de ethiek in Spanje anders is? Komt het omdat er geen financiële cultuur in Spanje bestaat, zoals Werner beweert. Is het het resultaat van dat de Spaanse bureaucratie labyrinthischer is dan in welk ander EU-land ook (de Spaanse overheid bestaat uit vier niveaus, nationaal -regionaal, provinciaal en lokaal- en bezit 1 politicus op 100 inwoners tegen bv. Duitsland 1 op 1000)? Komt het omdat men geen verantwoordelijkheden wil/durft te nemen, dat men eigenlijk liefst niet wil veranderen of zich aanpassen, dat de Spanjaard over het algemeen kampt met kortzichtigheid en schrijnend gebrek aan zelfkritiek? Zit erachter dat de diensten die door bedrijven en overheden aangeboden worden erg te wensen over laten? Volgens Wernerwel.

De auteur is zich ervan bewust dat Spanjaarden niet graag kritiek van niet-Spanjaarden ontvangen. Hij zegt niet te willen dat het boek wordt geïnterpreteerd als een aanval op Spanje en haar inwoners. In zijn ogen blijft Spanje nl. een fascinerend land maar op sociaal en laboreel vlak absoluut geen paradijs en dat mag ook best eens gezegd worden.

Toch lijken de Spanjaarden over het algemeen niet erg geamuseerd door het boek. Zo werd er al geroepen dat de publicatie van het boek gefinanciëerd zou zijn door de Catalaanse regering om ermee 'la marca España' (het merk Spanje) te schaden. Het dagblad El Mundo schreef dat het boek vol staat met cliché's en onzorgvuldigheden. Specifiek werd de opmerking aangehaald dat de crisis van 2008 de Spaanse maatschappij teruggebracht zou hebben naar de armoede van voor de Tweede Wereldoorlog, iets wat de auteur inmiddels zegt te hebben gecorrigeerd.

Afbeeldingen: Voorblad van het boek; Vincent R. Werner tijdens een interview door het televisieprogramma 'Espejo Público' van de Spaanse televisiezender Antena 3.

Bezoek hier de >>website van het boek.